Гісторыя факультэта міжнародных адносін БДУ непарыўна звязаная са станаўленнем маладой беларускай дзяржавы. Восенню гэтага года, калі БДУ святкуе свой 104 дзень нараджэння, сам факультэт падводзіць вынікі 30 гадоў дзейнасці. Створаны ў 1995 годзе, ФМА за тры дзесяцігоддзі прайшоў шлях ад маленькага падраздзялення да вядучага навучальна-навуковага цэнтра, які выпусціў больш за 10 тысяч спецыялістаў для працы на міжнароднай арэне.
Цяпер ФМА прапануе шырокі спектр адукацыйных праграм, які ўключае 8 спецыяльнасцяў бакалаўрыята, 6 – магістратуры і 9 – аспірантуры. Унікальнымі для Беларусі з’яўляюцца праграмы па «міжнародных адносінах», «міжнароднай лагістыцы», «міжнароднай канфлікталогіі», «афрыканістыцы» і «ўсходазнаўстве». Ключавая канкурэнтная перавага – комплексны міждысцыплінарны падыход, дзе навучальныя дысцыпліны спецыяльнасцяў цесна спалучаюцца з паглыбленым вывучэннем 16 замежных моў.
Факультэт аб’ядноўвае тры профілі адукацыі: «Грамадскія навукі, журналістыка і інфармацыя», «Бізнес, кіраванне і права» і «Службы». Падрыхтоўка вядзецца ў сферах міжнародных адносін, права, эканомікі, канфлікталогіі, лагістыкі, мытнай справы, менеджменту ў турызме і ўсходазнаўства.
Студэнты і выкладчыкі
ФМА традыцыйна лідзіруе ў БДУ па самых высокіх прахадных балах. Усе студэнты адрозніваюцца высокім узроўнем ведаў: каля 30% складаюць медалісты, 50% – выпускнікі ліцэяў і гімназій. Штогод дыпломы з адзнакай атрымліваюць каля 20% выпускнікоў. На факультэце зараз навучаецца 1838 чалавек, з якіх 27% – 492 замежныя студэнты з 24 краін. Доля беларускіх студэнтаў з рэгіёнаў дасягае 57%.
Навукова-педагагічную працу вядзе 181 штатны выкладчык, у тым ліку 12 дактароў і 55 кандыдатаў навук. Сярэдні ўзрост прафесарска-выкладчыцкага складу факультэта – 46 гадоў, 37% маюць навуковую ступень.
Міжнароднае супрацоўніцтва і навуковая дзейнасць
Факультэт актыўна развівае міжнародныя сувязі. Рэалізуюцца 2 сумесныя магістарскія праграмы з ВНУ Расіі («Еўразійская інтэграцыя» з Маскоўскім дзяржаўным інстытутам міжнародных адносін МЗС Расійскай Федэрацыі і «Дзяржаўнае кіраванне ў міжнародных эканамічных адносінах» з Белгародскім дзяржаўным нацыянальным даследчым універсітэтам). Распрацоўваюцца міжнародныя сумесныя праграмы бакалаўрыята па спецыяльнасцях «менеджмент у сферы міжнароднага турызму і гасціннасці» з Гуанчжоўскім гандлёва-прамысловым ўніверсітэтам і «міжнародная лагістыка» з Цындааскім партовым прафесійна-тэхнічным інстытутам у КНР. З 2025/2026 навучальнага года пачалася падрыхтоўка бакалаўраў на англійскай мове па спецыяльнасці «міжнародныя адносіны». ФМА таксама забяспечвае адукацыйны працэс у Сумесным інстытуце БДУ і Далянскага політэхнічнага ўніверсітэта для курсантаў ваеннага факультэта (прафілізацыі «міжнародныя адносіны ў ваеннай сферы», «міжнародныя адносіны ў інфармацыйна-аналітычнай сферы»). У прыватнасці, для студэнтаў ваеннага факультэта арганізавана навучанне першай замежнай мове ў асобных групах, дзе выкладаецца ваенная лексіка і дысцыпліны па ваенным перакладзе, што адпавядае патрабаванням Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь.
У красавіку 2000 года быў створаны цэнтр міжнародных даследаванняў ФМА як структурнае падраздзяленне БДУ ў выніку сумеснай ініцыятывы БДУ і МЗС Рэспублікі Беларусь. Цэнтр з’яўляецца партнёрам Форуму Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ад Рэспублікі Беларусь.
Міжнародная дзейнасць ахоплівае не толькі традыцыйную знешнепалітычную сферу (дыпламатычную), але і прадстаўлена ў любым органе дзяржаўнага кіравання, прадпрыемстваў рознай формы ўласнасці, прадугледжвае гуманітарнае і інфармацыйнае вымярэнне, узаемадзеянне ў міжнародна-прававой сферы.
На факультэце дзейнічаюць 4 навуковыя школы, штогод праводзіцца больш за 50 міжнародных навуковых мерапрыемстваў, выдаюцца 3 рэцэнзаваныя часопісы. З 1998 года абаронены 15 доктарскіх і больш за 80 кандыдацкіх дысертацый. Працуюць 8 студэнцкіх навукова-даследчых лабараторый і 28 навуковых гурткоў, у якіх прымаюць удзел больш за 500 студэнтаў. У розныя гады СНДЛ ФМА займалі першыя месцы ў розных намінацыях конкурсу БДУ на найлепшую СНДЛ. Найлепшымі моладзевымі праектамі БДУ станавіліся: ініцыятыва «Мадэляванне ААН» (упершыню для беларускіх студэнтаў было праведзена факультэтам у 1999 годзе); студэнцкая лабараторыя «СТАРТ», школа па міжнародным касмічным праве.
Кар’ера выпускнікоў і выхаваўчая работа
Падрыхтоўка спецыялістаў у сферы міжнароднай дзейнасці, накіраваная на фарміраванне ў навучэнцаў глыбокіх прафесійных ведаў, высокай асабістай культуры, патрыятызму, здольнасці да дзяржаўнага мыслення і адстойвання нацыянальных інтарэсаў на міжнароднай арэне, умення працаваць у хутказменлівым полікультурным міжнародным асяроддзі.
Размеркаванне выпускнікоў складае 100%, прычым каля 47% працаўладкоўваюцца на прадпрыемствах дзяржаўнай формы ўласнасці. Выпускнікі ФМА працуюць у МЗС (складаючы больш за 30% яго супрацоўнікаў), Дзяржаўным мытным камітэце, міністэрствах эканомікі, юстыцыі, спорту і турызму, а таксама ў міжнародных арганізацыях і рэальным сектары эканомікі.
Ідэйная і выхаваўчая работа ўключае дысцыпліны: «Паліталогія», «Вялікая Айчынная вайна савецкага народа» і «Дзяржаўная служба». З 2021 года на пастаяннай аснове працуюць дыялогавыя пляцоўкі «Размова з міністрам» і «Беларусь – свету». Студенты актыўна ўдзельнічаюць у валанцёрскім руху, суправаджаючы буйныя міжнародныя мерапрыемствы, такія як Гульні СНД і канферэнцыі, прысвечаныя еўразійскай інтэграцыі і бяспецы.
Прайшоўшы шлях ад ініцыятывы па стварэнні дыпламатычнай службы маладой рэспублікі да флагмана міжнароднай адукацыі краіны, ФМА БДУ ўпэўнена глядзіць у будучыню. Яго гісторыя – гэта яскравы прыклад паспяховага ўвасаблення дзяржаўнай волі ў якасную падрыхтоўку кадраў. Сёння, напярэдадні свайго 30-годдзя, факультэт з’яўляецца не проста структурным падраздзяленнем, а неад’емнай часткай спадчыны і сучаснага поспеху Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, які святкуе 104-годдзе. Гэтае двайное свята сімвалізуе трывалую сувязь пакаленняў, традыцый і наватарства, забяспечваючы пераемнасць ведаў і патрыятычных каштоўнасцяў для будучых поспехаў Беларусі на сусветнай арэне.
Марыя КАРКВЕЛІС
